Zakład Aparatury Elektrycznej "WOLTAN" sp. z o.o należy do najstarszych zakładów branży elektrycznej na ziemiach polskich. Tradycje zakładu sięgają 1908 roku, kiedy to w Fabryce Aparatów Elektrycznych inż. Józef Imass i Drutowski rozpoczęto produkcję ograniczników prądu. Po II wojnie światowej już w obecnej siedzibie przy ul. Gdańskiej 138 rozpoczęto pionierską w skali naszego kraju produkcję aparatury elektrycznej, najpierw do lokomotyw elektrycznych ET21, później do zespołów trakcyjnych EW55 i EN57. W latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku, uruchomiono produkcję aparatury do pierwszych nowoczesnych tramwajów typu 13N dla Warszawy, a później 102N, 105N i 805N dla innych miast Polski. Zakład w swojej długiej historii przechodził kolejne przekształcenia i zmiany organizacyjne.
31 grudnia 1992 roku zakład wrócił do swojej nazwy z lat pięćdziesiątych - "WOLTAN" i zacząć funkcjonować jako samodzielna spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
Oprócz kontynuacji dotychczasowej produkcji zakład prowadzi intensywne prace nad modernizacją obecnego asortymentu aparatów oraz nad nowymi ich konstrukcjami.
Kalendarium Zakładu Aparatury Elektrycznej "WOLTAN"
1908 - Założenie Fabryki Aparatów Elektrycznych inż. Józef Imass i Drutowski przy ul. Piotrkowskiej 255. Była to pierwsza fabryka ograniczników prądu na ziemiach zaboru rosyjskiego. Do roku 1939 w zakładach produkowano między innymi:
- wyłączniki pełno olejowe na napięcia 6, 15, 35 kV na prądy do 400A;
- iskierniki rożkowe;
- odłączniki powietrzne trójbiegunowe 200 i 400A, 380V;
- izolatory wsporcze i przepustowe;
- rozdzielnice wnętrzowe wysokiego napięcia pyłoszczelne dla przemysłu włókienniczego , gumowego i górnictwa;
1927 - Fabryka wystawia swoje wyroby na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu, uzyskując pozytywne opinie.
1940 - Fabryka przechodzi pod zarząd niemiecki i do końca wojny produkuje:
- odłączniki słupowe;
- szlifierki i wiertarki stołowe z silnikami własnej produkcji.
1946 - Fabryka Aparatów Elektrycznych inż. Józef Imass z ul. Piotrkowskiej 255 zostaje przeniesiona do budynków przy ul. Gdańskiej 138 i połączona z byłymi Zakładami Radiotechnicznymi IKA i byłą Fabryką Wyrobów Bakelitowych „Paweł Zauder i S-ka” i pod dyrekcją na ul. Gdańskiej 138 tworzy Fabrykę Aparatów Elektrycznych dawniej „Imass”. Zakłady przy ul. Gdańskiej 138 produkują aparaty częściowo według programu produkcyjnego FAE Imass z roku 1939.
1947 - Przy FAE d. Imass powstaje centralne Biuro Studiów i Konstrukcji Aparatów Niskiego Napięcia, które ma za zadanie odtwarzanie i opracowywanie dokumentacji konstrukcyjnej, wykonywanie w swoim warsztacie prototypów, ich badanie, a następnie przekazywanie kompletnie opracowanej dokumentacji do wskazanego przez Zjednoczenie Przemysłu Aparatów Elektrycznych zakładu w celu uruchomienia produkcji.
1949 - następuje podział FAE d. Imass na:
- Zakłady Wytwórcze Aparatów Niskiego Napięcia A-11 przy ul. Gdańskiej 138;
- Łódzkie Zakłady Aparatów Elektrycznych A-13 przy ul. Praskiej 15 i przy ul. Sienkiewicza 161.
1951 - Centralne Biuro Studiów i Konstrukcji Aparatów Niskiego Napięcia zostaje przemianowane na Przewodnie Biuro Konstrukcyjne przy ZWANN A-11 (PBK A-11) działające do roku 1955 włącznie. W okresie działalności biura wykonano tam zasadniczą część dokumentacji dla powstałych w okresie powojennym fabryk aparatów elektrycznych. Stworzona dokumentacja konstruktorska obejmowała:
- wyłączniki WSS, styczniki powietrzne N-107 i olejowe N-110, różne rodzaje rozdzielnic, przekaźniki termobimetalowe;
- aparaturę do urządzeń dźwigowych;
- aparaturę do lokomotyw dołowych;
- aparaturę do tramwaju typu N.
1956 - Biuro Konstrukcyjne przy ZWANN A-11 (PBK A-11) zostaje Zakładowym Biurem Konstrukcyjnym ZWANN A-11.
1956 - opracowanie aparatury elektrycznej do pierwszej krajowej lokomotywy elektrycznej ET21 produkowanej w dużej serii (30 typów aparatów).
1958 - ZWANN A-11 przyjmują nazwę Zakłady Wytwórcze Aparatury Elektrycznej „WOLTAN”.
1958 - opracowanie dokumentacji aparatów elektrycznych do zespołów trakcyjnych EW55 (25 typów aparatów).
1961 - opracowanie dokumentacji aparatów elektrycznych do zespołów trakcyjnych EN57 – część aparatów pochodzi z zespołów serii EW55.
- rozpoczęcie produkcji aparatury elektrycznej do tramwaju 13N dla Warszawy.
1962 - Zakłady „WOLTAN” łączą się z Łódzkimi Zakładami Aparatów Elektrycznych A- 13 w jedno przedsiębiorstwo o nazwie Łódzkie Zakłady Aparatów Elektrycznych „ELAN”, po dwóch latach zmienionej na ŁZAE „APAREL”.
1969 - rozpoczęcie produkcji aparatury elektrycznej do tramwaju przegubowego 102N (802N).
1973 - ŁZAE „APAREL” zostają przyłączone do Zakładów Aparatury Elektrycznej „EMA-ELESTER” przy ul. Lodowej 88, tworząc kombinat produkcyjny o tej samej nazwie.
1975 - rozpoczęcie produkcji aparatury elektrycznej do tramwaju 105N (805N).
1977 - Zakład przy ul. Gdańskiej 138 zostaje wydzielony z ZAE „EMA-ELESTER” i przyłączony z całym programem produkcji aparatury trakcyjnej do FT i AT „ELTA” jako Zakład Z-6.
1992 - 31 grudnia Zakład Z-6 zostaje wydzielony z ABB „ELTA” jako samodzielna prywatna spółka z o.o.
1992-2009 – w tym okresie Prezesem Zarządu był p. Janusz Borsiak, w tym czasie produkcja spółki była oparta głównie na klasycznej aparaturze tramwajowej i kolejowej. Zapotrzebowanie na tego typu urządzenia było duże, głównie ze względu na ciągle eksploatowane wagony tramwajowe i kolejowe starszych generacji. Na przełomie wieku spółka wspólnie z Politechniką Łódzką wykonała prototypy a następnie wdrożyła do produkcji całą rodzinę ultraszybkich wyłączników próżniowych typu DCU. Początek tego wieku to również produkcja układów napędu i sterowania prądu stałego do wagonów tramwajowych. Nasza technologia była oparta na rozwiązaniach zaczerpniętych ze współpracy z Instytutem Elektrotechniki z Warszawy. W roku 1999 został wdrożony System Zapewnienia Jakości ISO 9001, dotyczący projektowania, produkcji i serwis aparatów i urządzeń elektrycznych i energoelektronicznych.
2009-2018 – okres ten to w głównej mierze kontynuacja i rozwój dotychczasowego profilu produkcji. Prezesem Zarządu był p. Stanisław Szymański, który z powodzeniem wdrażał nowe rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne. Okres ten to poszerzenie grona naszych Klientów w segmencie układów napędu i sterowania prądu stałego wagonów tramwajowych, kolejne wersje wyłączników typu DCU i DCN-L. Nowym wyrobem, który pojawił się ofercie produkcyjnej jest rodzina prostowników diodowych z przeznaczeniem do trakcji tramwajowej.
2019 - cały czas zachowany jest dotychczasowy profil produkcji przedsiębiorstwa. Tradycyjna aparatura elektroenergetyczna, układy napędu i sterowania prądu stałego, rodzina wyłączników próżniowych oraz prostowników, to w dalszym ciągu podstawowe filary działalności zakładu. W roku 2019 wspólnie z firmą INTECO wykonaliśmy pierwszy układ napędu i sterowania prądu przemiennego. Naszym nowym wyrobem są prostowniki kolejowe oraz kolejne wersje, tym razem dachowe, wyłączników typu DCU. WOLTAN współpracuje z jednostkami naukowymi w kraju, czego efektem są wspólne projekty badawcze między innymi na wykonanie prototypu i wdrożenie do produkcji przetwornicy kolejowej oraz nowego wykonania wyłączników szybkich typu DCU-HM z przeznaczeniem do Elektrycznych Zespołów Trakcyjnych, Pojazdów Zespolonych oraz Lokomotyw.
Opracował: A.J.